3.5.12

დიეტა გუშინ და დღეს

Approved by Natia Jinjolava


როგოც ერთ ბოროტ მაგრამ საკმაოდ რეალისტურ ანეკდოტში ამბობენ, ჭეშმარიტ ქალს სულ ორი რამე ადარდებს: პირველი, რა ჩაიცვას და მეორე - რა ჭამოს ისეთი, რომ გახდეს... არადა, სულ რაღაც ერთი საუკუნის წინ არც ზედმეტი წონის პრობლემა ადარდებდათ და არც ჯანმრთელი კვების. პირიქით, სიმსუქნე და ღაჟღაჟა ლოყები ჯანმრთელობისა და ჯიშიანობის ნიშნად ითვლებოდა. აბა, ფერდებჩავარდნილ ქალს ოჯახში ვინ შეუშვებდა?! ერთი სიტყვით, ძველი დროის ადამიანი რასაც შოულობდა, საკმაოდ მძიმე შრომის და ბევრი ენერგიის ფასად უჯდებოდა და ამიტომ ბოლომდე და თანაც მადიანად ჭამდა. შედეგად, დაახლოებით მე-19 საუკუნეში კაცობრიობას - კონკრეტულად კი დიდგვაროვნებს, პირველად დაუდგათ სიმსუქნის პრობლემა. აი, სწორედ მაშინ შეიძინა სიტყვა დიეტამ დღევანდელი მნიშვნელობა, თორემ მანამდე დიეტას ავადმყოფებს უნიშნავდნენ და უბრალოდ, კვების განსაკუთრებულ რეჟიმს ნიშნავდა და არა შიმშილს. სწორედ იმ დროიდან დაიწყეს სხვადასხვა ჯურის თაღლითებმა ათასგვარი სასწაულმოქმედი დიეტების გამოგონება და დამჯერი ადამიანებიც დღემდე ხან ვისი მეთოდით „ხდებიან“ და ხან ვისი.
ერთი სიტყვით,
პირველი საავტორო დიეტა 1087 წლით თარიღდება და ინგლისის მეფეს, ვილჰელმ დამპყრობელს ეკუთვნის. მეფემ როგორც კი აღმოჩნდა, რომ  მის აღარცთუ მოკრძალებული ზომების სხეულს ვეღარცერთი ცხენი ვეღარ ზიდავდა, საჭმელზე მთლიანად უარი თქვა და მხოლოდ ლუდისა და ღვინის სმაზე გადავიდა. დიეტის შედეგები დღემდე უცნობია,  იმდენად რამდენადაც, დიეტის ავტორი დიეტაზე დადგომიდან სულ მოკლე ხანში ცხენიდან ჩამოვარდა და მოკვდა.
ხანგრძლივი და თანმიმდევრული დიეტის პირველი დოკუმენტირებული წყარო ლორდი ჯორჯ გორდონ ბაირონის ბიოგრაფია გამოდგა. საკმაოდ ფერხორციან პოეტს გახდომა და „კლდემამოსილი სიფერმკრთალე“ მოუნდომებია. მიზნის მისაღწევად ბაირონი სპორტით დაკავდა და ხორცის ჭამაზე უარი განაცხადა - შედეგად მისმა ღაწვებმა მანამდე არნახული სიღაჟღაჟე და ფორმები შეიძინეს. სასოწარკვეთილმა ლორდმა ჭამის წინ ძმრის სმა და საჭმლის ძმარში ჩალბობის ხერხს მიმართა. მისი რაციონის ძირითად კერძად მოხარშული ბრინჯი და ძმრიანი წყალი იქცა და მალე გახდა კიდეც და სასურველ სიფერმკრთალესაც მიაღწია, მაგრამ შედეგით დიდხანს ვერ დატკბა - მალევე გარდაიცვალა 36 წლის ასაკში.
სხვათა შორის, ძმრის დიეტამ პოპულარულობა მე-20 საუკუნის 70 წლებშიც დაიბრუნა, როცა ამერიკის მოსახლეობის დიდი ნაწილი ჭამის წინ ვაშლის ძმრით იჭყიპებოდა. იმათთვის ვინც ძმრის გემოს ვერ იტანდა, ვაშლის ძმრის ტაბლეტებიც კი გამოუშვეს.
მე-19 საუკუნის 30 წლებში კვლავაც ამერიკაში, პრესვიტერიანელმა მღვდელმა, სილვესტერ გრეჰემმა რელიგიური დიეტაც კი შეადგინა, რომელიც იმთავითვე ღორმუცელობის ცოდვის აღმოფხვრას ემსახურებოდა, დაკლებული კილოგრამები კი დამატებითი ბონუსი გახლდათ. გრეჰემის დიეტა ხორცს, ცხოველური წარმოშობის პროდუქტებს, ალკოჰოლს, ჩაის, ყავას, მარილსა და სანელებლებს კრძალავდა. ჭეშმარიტი ქრისტიანის საკვები მხოლოდ შავი პური და ხრაშუნა ორცხობილები უნდა ყოფილიყო.
სხვათა შორის, დღეისათვის ყველაზე პოპულარული ამერიკული საუზმის - სიმინდის ბურბუშელას შექმნა, სწორედ გრეჰემის დიეტის დამსახურებაა. ხრაშუნა და ტკბილი ბურბუშელები, სწორედ მისმა მიმდევრებმა, ცოლ-ქმარმა კელოგებმა დაამზადეს, მასიურ წარმოებაში კი მათმა  ნაკლებადრელიგიურმა ძმამ ჩაუშვა.
მე-19 საუკუნის ბოლოს და მე-20-ის დასაწყისში, როლები რომ შეიცვალა და სიმსუქნე ღარიბთა ხვედრი გახდა, არისტოკრატიამ კი გახდომა დაიწყო, სწორედ მაშინ გახდა სუპერპოპულარული ბრიტანელი პოლიტიკოსის, უილიამ გლადსტონისა და ექიმი ფლეტჩერის „დიდხანს ღეჭვის თეოირია“. მეთოდი თითო ლუკმის 32-ჯერ დაღეჭვას და საკვების ნერწყვით გაზავებას ითვალისწინებდა. სხვათა შორის, სწორედ ამდაგვარად დიეტობდა როკფელერი. ექიმი ფლეტჩერი საჭმლის საგულდაგულოდ ღეჭვის   მეთოდებზე დაწერილი წიგნების წყალობით მილიონერი გახდა.
კვლავაც მე-19 საუკუნის ბოლოს, შაქრის შემცვლელი საქარინის გამოგონებასთან ერთად თაღლითებმაც გაიხარეს და ადვილად დამჯერ ჭარბწონიანებს „სასწაულმოქმედი“ თეთრი ფხვნილის ნაცვლად, ლამაზად შეფუთულ სოდას, სტრიხნინს და დარიშხანსაც კი სთავაზობდნენ. ერთი ბიზნესმენი, ლენტისებრი ჭიების ჭუპრებით სავსე კაფსულებსაც კი ყიდდა.
უკონტროლო დიეტომანიას ბოლო პირველმა მსოფლიო ომმა მოუღო. მაგრამ ომიდ დამთავრებისთანავე, დიეტა კვლავაც აქტუალური გახდა და ამერიკაში სიგარეტის დიეტის ბუმი დაიწყო. „Lucky Strike“-ს 1925 წელს ასეთი სარეკლამო ლოზუნგი ქონდა: „პირში კამფეტის ნაცვლად სიგარეტი ჩაიდე“.
არკტიკის ხალხებზე სპეციალიზირებულმა ეთნოგრაფმა, ვილიალმურ სტეფანსონმა 1928 წელს მსოფლიოს ესკიმოსების დიეტა (Inuit Diet) შესთავაზა. ესკიმოსებთან გატარებული გარკვეული პერიოდის შემდეგ მკვლევარმა აღმოაჩინა, რომ მათმა კვების რაციონმა მასზეც კარგად იმოქმედა. ესკიმოსები მთელი წლის განმავლობაში მხოლოდ ახალი თევზით იკვებებიან, რაც დღეში დაახლოებით 1200 კალორიაა და ზედმეტი წონის სწრაფად დაკლებას იწვევს, მაგრამ ცივილიზაციასნაზიარები ქალაქელისთვის ყოველდღე ახალდაჭერილი თევზი ფუფუნების საგანია და ურბანიზაციის შვილები ასეთ დიეტას წონის დაკლებასთან ერთად დაუძლურებისკენ მიყავს.
ექიმმა ჯორჯ ჰაროპმა ტკბილეულის მოყვარულთათვის საგანგებო დიეტა შეადგინა, რომელიც მხოლოდ ბანანისა და ნაღებისგან შედგებოდა (Bananas & Skim Milk Diet). ბანანი და ნაღები ადამიანს კარგის გარდა არაფერს დაუშავებს, მაგრამ ორივე იმდენად კალორიულია, წონის დაკლებაზე რაიმე ლაპარაკიც ზედმეტია, მით უმეტეს, რომ ეს დიეტა ექიმს ბანანების გამსაღებელმა კონკრეტულმა კომპანიამ დაუკვეთა.
1930 წელს გამოუშვეს პირველი გასახდომი ტაბლეტები, რომელიც დინიტროფეროლს შეიცავდა. ტაბლეტებით მას მერე აკრძალეს, რაც მისი დიდი ზომით მიღებას ზედმეტ კილოგრამებთან ერთად ასეულობით ადამიანის მხედველობა და ამდენივეს სიცოცხლეც შეეწირა.
მეოცე საუკუნის ორმოცდაათიან წლებში არნახულად პოპულარული გახდა ე.წ. „წრფელი გულის დიეტა“, „რუსული გლეხური დიეტა“ და „ჯენერალ მოტორსის დიეტა“ ანუ დღესაც საკმაოდ გავრცელებული კომბოსტოს სუპი. როგორც სპეციალისტები ამბობენ, ასეთი დიეტით, ანუ განუსაზღვრელი რაოდენობის კომბოსტოს სუპის ჭამით, კვირაში 5 კგ-ს დაკლება შეიძლება, მაგრამ ხუთივე კილოგრამი მალევე უბრუნდება თავის ადგილს. გარდა ამისა, ამ დიეტას ერთი საკმაოდ უხერხული გვერდითი მოვლენაც ახლავს - შებერილობა და მოჭარბებული მეტეორიზმი.
ჰოლივუდის ანუ გრეიპფრუტის დიეტა მე-20 საუკუნის 30-იანი წლების პირმშოა, მაგრამ პოპულარული მხოლოდ 70-იან წლებში გახდა. ანუ ყოველი ჭამისას სვამ გრეიპფრუტის წვენს და ნაჭამის საერთო ჯამი 800 კალორიას არ აღემატება. ასეთი დიეტის დროს მართლაც იკლებ, მაგრამ მომატებული მჟავიანობის გამო ძალიან ცუდ დღეში ვარდება კბილების ემალი და კუჭნაწლავის სისტემა.
1976 წელს ელვის პრესლის წყალობით უჩვეულოდ გავრცელდა სრულიად შიზოიდური დიეტა, მეტსახელად „მძინარე მზეთუნახავი“, რომლის დროსაც შიმშილს რამდენიმე დღის განმავლობაში დამაძინებელი საშუალებების დახმარებით ებრძვიან. მემგონი, ამ შემთხვევაში რაიმე კომენტარი ზედმეტია.
უარესი შედეგები მოიტანა თხევადი პროტეინის დიეტამ, როდესაც პროტეინებისშემცველმა კოქტეილებმა სისხლში ნატრიუმისა და კალიუმის უკმარისობა გამოიწვია და ბევრი სიფრიფანა და დაკუნთული (პროტეინების წყალობით) დიეტისმოყვარული გაუყენა საიქიოს გზას. მით უმეტეს, რომ პროტეინებით, ანუ ცილებით მდიდარი პროდუქტები, როგორც წესი ვიტამინებს არ შეიცავს და ქოლესტერინისა და ცხიმის ზედმეტობას იწვევს.
70-იანი წლების ბოლოს ექიმმა როჯერ ლინმა „ბოლო შანსის დიეტა“ შეიმუშავა და პაციენტების მსხვილფეხა რქოსანი საქონლის ნარჩენების, ანუ ძვლების, რქების, ჩლიქებისა და ტყავის საფუძველზე დამზადებული სასმელი შესთავაზა. მოუხედავად იმისა, რომ „ჯადოსნური სასმელი“ თავის დანიშნულებას საკმაოდ კარგად ასრულებდა, ზემოთ ჩამოთვლილი ნარჩენების გარდა იმდენ ქიმიკატს შეიცავდა, რომ მალე ჯანმრთელობისათვის საშიში პრეპარატების სიაში შევიდა და აიკრძალა.
ამერიკელი ექიმი პიტერ დ’ადამო კიდევ უფრო შორს წავიდა და კვების რეჟიმი სისხლის ჯგუფებს მიუსადაგა. მისი თეორიის თანახმად, პირველი ჯგუფის სისხლის მქონე გახდომის მსურველები პირველყოფილი შემგროვებელი მონადირეებივით ხორცით უნდა იკვებებოდნენ და  კარტოფილს, ბოსტნეულსა და რძის პროდუქტებს მოეროდონ. მეორე ჯგუფის მოდიეტეებს ვეგეტარიანული რაციონი ერგოთ, მესამისას - მხოლოდ რძის პროდუქტები. აი, მეოთხე, საპრობლემო ჯგუფის სისხლის პატრონები კი დიეტაშიც პრობლემურები გამოდგნენ - მათთვის კომპლექსური დიეტის შედგენაა სჭირო. დიდი დიეტოლოგობა არაა აუცილებელი იმის მისახვედრად, რომ მსგავსმა მეთოდმე მაინცდამაინც კარგი შედეგები ვერ მოიტანა.
უცნაური და დაუმსახურებლად გარეკლამებული დიეტების ჩამონათვალის გაგრძელება უსაზღვროდ შეიძლება. ფაქტი ერთია - ჯობს არ გასუქდე!

საუკეთესო სურვილებით, თქვენი მერი პოპინსი

0 კომენტარი.

0 კომენტარი.:

Post a Comment

Subscribe to: Post Comments (Atom)